Keuzestress

Teveel

Het rare is dat het eerst erg fijn lijkt om veel keus te hebben. Als ik zin heb in een reep chocolade en naar de supermarkt ga kan ik kiezen uit ongeveer 220 repen chocola en als ik een koekje wil dan kan ik kiezen uit ruim 750 soorten. Maar hoe makkelijk is het dan om de juiste keuze te maken? Met zoveel keus kan je er bijna zeker van zijn dat die ene die je kiest niet de meest perfecte is. Ook al zou je filteren op gluten of lactose, dan nog heb je veel keus.

Kan je alleen maar kiezen tussen een melk of pure reep dan is het helder en overzichtelijk. En wanneer het niet is wat je er van verwachte dan kan je nog zeggen dat er te weinig keuze was. Maar als er zoveel te kiezen valt en je kiest een minder lekkere, tja dan is het toch een beetje je eigen schuld, er was immers keus genoeg.

Blokkeren

Wanneer je geconfronteerd wordt met heel veel keuzes kan het zelfs zo zijn dat je helemaal niet meer kiest. Je hersenen blokkeren domweg. Het lukt je niet meer om het te overzien. Zelfs wanneer je er beter door zou kunnen worden. Wanneer er teveel keuzes zijn en je dan als het ware dichtklapt je kan het zijn dat je helemaal geen keuze meer maakt. Je wijst het direct af of je blijft er eindeloos over piekeren voor je de knoop doorhakt.

Dit is helemaal het geval wanneer je lang in een situatie hebt gezeten met vrij weinig of makkelijke keuzes en je opeens mogelijkheden te over hebt. Zoals wanneer je lang in een “armer” land hebt gewoond en je weer in Nederland bent.

Omgeving

De omgeving speelt ook een grote rol. We worden continu beïnvloed door onze omgeving. Wanneer je net een vakantie hebt geboekt en een collega vertelt enthousiast over zijn geboekte vakantie kan je dat aan het twijfelen brengen. Helemaal wanneer er gezegd wordt; “O, ja dat heb ik ook gezien maar dat trok me toch minder”. Wat zegt dat dan over jouw keuze, maakt het je aan het twijfelen? We worden dagelijks door reclame, social-media en onze omgeving geprikkeld over de keuzes die we wel of niet zouden moeten maken. De keuzes die jij maakt worden snel beoordeeld en soms ook veroordeeld. Wat zegt dat dan over jou? Zegt het wat over jou?

Gelukkig

Veel keuzes hebben maakt ongelukkig. Want wanneer je er veel hebt dan moet de keuze die je maakt vaak perfect zijn. En wanneer er zo veel zijn dan kan hij haast niet perfect zijn omdat er zoveel verschillende zijn. De verwachting is dan hoog gespannen en de keuze voldoet dan in veel gevallen niet. Of er blijft altijd iets in je hoofd spelen: “had ik niet beter….”.

Het idee dat je ook nog andere dingen had kunnen doen of nemen haalt dan een deel van het plezier van je keuze weg, helemaal wanneer je iemand anders de andere keuze ziet maken die er ook wel aantrekkelijk uit ziet.

Regie

Soms lijkt het alsof er juist helemaal geen keuzes zijn. Maar er zijn altijd wel keuzes te maken. Wanneer je keuzes blijft creëren blijf je in staat om bij je waarde te blijven. Je kan dan bepalen wat voor jou het belangrijkste is. Wanneer je dat kan, zal het veel makkelijker blijken om het gevoel van regie te houden. Het maakt het ook immers makkelijker om te kiezen wat het best bij jou past.

Maar hoe creëer je keuzes wanneer het lijkt dat er helemaal geen keuze is? Wat valt er dan te kiezen wanneer je voor een voldongen feit staat? Het antwoord klinkt misschien als een makkelijke fix of mooi gepraat, maar toch kan het je helpen.

De vraag is hoe je er mee omgaat. Laat je je leiden door emoties of neem je het aan en laat je het je niet raken? Stel je wordt ontslagen, dan heb je geen keuze. Maar je kan er dan voor kiezen om bij de pakken neer te zitten of je kan het als een kans zien om iets nieuws te gaan ondernemen.

Mag je dan geen (negatieve) emoties hebben op dat moment? Natuurlijk wel, dat lijkt mij niet meer dan normaal, alleen hoeft die negatieve emotie de keuze om verder te gaan niet in de weg te staan.

Wat te doen?

Om beter maar vooral ook makkelijker keuzes te maken zijn er een aantal dingen die je kan doen.

• Blijf bij je eigen waarden en doelen

Wanneer je een keuze maakt die het dichtst bij jou past dan is de kans dat je teleurgesteld wordt minder groot dan wanneer je doet wat je “moet” kiezen of wat anderen zouden doen. Het is dus heel belangrijk om je waarden en doelen te weten.

• Kijk naar de feiten en verzamel informatie.

Zet alleen de feiten op een rij. Aannames en angsten zullen je keuze vertroebelen en beïnvloeden. Pas op met de hoeveelheid en betrouwbaarheid van de informatie die je verzamelt want ook teveel informatie kan je onzeker maken.

• Prioriteit

Soms hoeft een keuze niet direct gemaakt te worden. Soms denken we van wel maar dat is niet altijd het geval. Even een kleine pauze inlassen en een stapje terugnemen kan al veel meer duidelijk maken.

• Hak de knoop door

Soms is er gewoon weg geen ‘beste keuze’. Juist omdat er zoveel te kiezen valt. Wanneer je voor jezelf alles goed op een rij hebt gezet en hebt bepaald wat voor jou belangrijk is dan is het op dat moment de juiste keuze. Met voortschrijdend inzicht kan achteraf blijken dat het misschien anders beter was geweest. Maar blijf in je achterhoofd houden dat op het moment van je beslissing het het beste leek. Het kan soms helpen om bij grote beslissingen op te schrijven wat je overwegingen zijn en hoe je tot je besluit bent gekomen.

De conclusie is dat elke keuze goed is zolang jij hem voor jezelf maakt. In een filmpje legt Barry Schwartz uit dat het de vrijheid van een keuze eigenlijk helemaal niet zoveel vrijheid geeft.